Varkens in de intensieve veehouderij – deel 3

Wat vooraf ging

In het eerste deel van deze serie artikelen over varkens in de intensieve veehouderij zagen we hoe de veehouderij zich heeft ontwikkeld van een min of meer keuterboer bestaan tot de varkens industrie die we vooral nu aantreffen. Dat deze revolutie in de vleesproductie ook gepaard is gegaan met een toename van dierenleed kan ieder weldenkend mens begrijpen. We hebben kennisgemaakt met Friedolientje een varken in de intensieve veehouderij die ‘meepraat’.

In het tweede deel gaat het over dierenwelzijn en hoe de dieren het zelf voelen in deze omstandigheden. Friedolientje, het varken waar ik mee praat, blijkt een wijs varken te zijn en heeft daar een duidelijke mening over. In deel drie hebben we het over de leefomstandigheden van varkens en hun laatste levensfase.

 

Een varkens stal in de intensieve veehouderij (foto: Depositphotos)

De vleesindustrie

Het grootste probleem in onze omgang met dieren vormen de landbouwdieren, die veelal in de intensieve veehouderij gehuisvest zijn. De varkens in de vleesindustrie brengen hun volledige leven door in gesloten stallen, onder omstandigheden die schadelijk zijn voor hun fysieke en mentale welzijn. Van kraambox tot slachthuis is het leven van deze dieren één lijdensweg. ‘De productie van varkensvlees begint bij de moederdieren. Zeugen worden zwanger gemaakt door middel van kunstmatige inseminatie, met sperma afkomstig van ‘KI’ (kunstmatige inseminatie) – centra. Deze centra zijn gespecialiseerd in varkensgenetica en leveren afgetapt sperma van ‘kwaliteits’‐fokberen. De bevruchte zeug bevalt na een drachttijd van gemiddeld 115 dagen.

Gedurende drie à vier weken wordt ze samen met haar jongen in een kraambox geplaatst om hen te zogen. Vervolgens wordt de zeug na een korte herstelperiode (gemiddeld negentien dagen) opnieuw ingezet voor een volgende ‘reproductie’‐ronde. De zeugen brengen hun leven voornamelijk staand en liggend door, geklemd tussen de metalen stangen van de inseminatie‐, dracht‐ en kraamafdelingen in de moderne ‘doorschuif‐stalsystemen’.

De welzijnsproblemen die optreden bij zeugen zijn ernstig. Door het doorgedreven fokken ontstaan veel problemen rond vruchtbaarheid en uiergezondheid. Omwille van de zeer beperkte bewegingsvrijheid, lijdt tien procent van de zeugen aan poot‐ en klauwproblemen. Kreupelheid is bij zeugen de voornaamste reden voor euthanasie, met verlammingen van de achterhand, fracturen en gewrichtsontstekingen als belangrijkste onderliggende oorzaken. Bij kreupele zeugen ligt het sterftecijfer van de biggetjes in de kraamstal hoger. Dit laatste zou te maken hebben met de meer bruuske manier waarop kreupele dieren gaan liggen in de kraambox, waardoor het risico op geplette biggetjes stijgt’. (bron: animalrights.nl)

 

Bron: Ziek van de intensieve veehouderij, Varkens in nood, februari 2018

Enkele getallen over de vlees‐ en visindustrie wereldwijd

Enkele getallen om een beeld te krijgen van de omvang. Er worden ca. 1 miljard varkens, 1,5 miljard runderen en 50‐60 miljard kippen in de vleesindustrie geslacht. In totaal gaat het om 70‐75 miljard dieren per jaar. Deze dieren worden nauwelijks, op een enkele uitzondering na, beschouwd als levende wezens die pijn en stress kunnen ervaren, maar worden gezien als machines voor de productie van vlees, melk en eieren. Ze worden gefokt op een zo efficiënt mogelijke wijze en op een manier dat hun lichamen passen binnen het beeld dat ze als productiemiddel moeten hebben, zodat ze in kortere tijd meer vlees produceren of juist meer eieren leggen, enz.. De lengte en kwaliteit van hun bestaan wordt bepaald door hun economische waarde. Dierenwelzijn speelt uitsluitend als afgedwongen kwaliteit een rol.

Naast de zoogdieren worden elk jaar 2,7 triljoen dieren uit zee gevist. Zo’n 75% van de wereldwijde visgebieden wordt geëxploiteerd of is al uitgeput. Ongeveer 40% van de gevangen vis wordt weggegooid omdat ze van de verkeerde soort of te klein is. Helaas zijn ze dan al dood.

Varkens reageren verschillend op dezelfde omstandigheden

Uit mijn gesprekken met varkens blijkt dat ze weten wat hun lot is, alleen gaan ze daar heel verschillend mee om.

Friedolientje vertelde dat een bepaalde groep varkens elkaar namen geven en met elkaar communiceren. Andere varkens kiezen ervoor in een soort schemerbestaan te leven om niet te veel mee te krijgen van alle ellende die ze wordt aangedaan. Ik heb Friedolientje gevraagd om te bemiddelen zodat ik ook met een varken in schemertoestand kan praten. Hieronder dat gesprek.

Een gesprek met varken E342

F: Eddy, mag ik je introduceren bij varken E342, ze is bereid met je te praten.
M: Dank je wel Friedolientje en dank je wel varken E342 dat je met me wilt praten.
E342: Ja, Friedolientje heeft me min of meer wakker geschud omdat er iemand was die dringend met me wilde praten en Friedolientje vond het heel spannend en zei dat ik het ook moest doen.
M: Nou dank je wel voor deze introductie. Na wat Friedolientje me verteld had over hoe verschillend jullie omgaan met het verblijf op stal ben ik nieuwsgierig om te horen hoe jij dat doet. En ik vraag dit omdat ik een artikel wil schrijven over de varkens industrie en daarin wil laten zien hoe de dieren het zelf ervaren.
E342: Nou dat kan ik snel beantwoorden, bescheten. Sorry voor de term, maar we liggen hier maar op die meestal vieze roosters die aan alle kanten pijn doen aan je lijf omdat het geen fijne ondersteuning is en van bewegingsvrijheid is al helemaal geen sprake, ik kan me meestal niet eens omdraaien omdat ik te groot en te zwaar ben voor dat kleine hokje dat ik heb. En ik begrijp wel waarom ik zo moet liggen, zodat mijn jongen goed kunnen drinken en snel groot kunnen worden en daarna ook zelf weer kunnen gaan produceren. De mannelijke biggetjes hebben helemaal pech of misschien geluk, ze worden al snel vetgemest en daarna geslacht, die zijn er dan weer vanaf met een beperkte periode van ellende. Wij zeugen moeten dit enkele jaren volhouden als een soort biggen fabriek en daarna worden we alsnog afgedankt en geslacht.

 

Varkens in hun hokken in afwachting van hun volgende fase (foto: Depositphotos)

M: Dus je weet heel goed wat je uiteindelijke bestemming is?
E342: Ja en nee. Ja in de zin dat ik weet dat ik geslacht zal worden. Nee in de zin dat ik niet precies weet wanneer het gaat gebeuren en ook niet weet waar. Soms worden we ook nog op ‘transport’ gestuurd zoals ze dat noemen. Dan zitten we soms dagen in een veewagen, met varkens boven en/of onder ons, soms heel erg koud, soms ontzettend heet. En je hebt geen idee wanneer het afgelopen is. Mag je er dan eindelijk uit, ben je bijna blij dat het afgelopen is en dat je zo het slachthuis inloopt.

Het leven van een varken in de intensieve veehouderij is geen plezierig leven. Maar willen we dit wel weten of sluiten we onze ogen omdat we ons stukje vlees zo lekker vinden?

Het slachten van varkens

De Nederlandse slachthuizen verwerken iedere dag meer dan 45.000 varkens. In de wet staat dat bij het doden van dieren ervoor wordt gezorgd dat ze ‘elke vermijdbare vorm van pijn, spanning of lijden wordt bespaard’. Volgens de Nederlandse vleessector worden de dieren daarom bij aankomst in de slachterij eerst in een groep opgevangen en rustig gehouden. Als de varkens eenmaal klaar zijn voor de slacht, worden ze met CO2 of met een stroomstoot verdoofd. Daarna wordt hun keel doorgesneden zodat ze doodbloeden. De karkassen gaan vervolgens door heet water, waardoor de haren beter verwijderd kunnen worden. Dat laatste gebeurt in een gasoven. Hierna wordt de buik van het varken opengesneden en haalt een slachter de ingewanden eruit. Als dat is gebeurd, wordt het varken in de lengte doormidden gesneden en in kleinere stukken vlees verdeeld (uitsnijden).
[Bron: vlees.nl]

Waar gaat het vlees van een varken heen? (bron: voedingscentrum)

Verder in gesprek met varken E342

M: Wil je verder vertellen over het slachten?
E342: Ja, dat kan. Ik heb het verschillende keren meegemaakt, dus ik weet ervan. Ik zal je een verhaal vertellen zoals me dat de laatste keer is overkomen.
M: Dat weet je nog precies?
E342: Nou, ik zal mijn best doen, veel van wat wij beleven zit in ons algemene bewustzijn en daar kunnen we dan uit putten.
M: Dus het is eigenlijk een verhaal dat door iemand van jullie uit de varkensfamilie is beleefd en dat je nu kunt vertellen?
E342: Dat is juist, strikt genomen is het natuurlijk een verhaal van een ander varken, want ik ben dat varken niet meer, maar het voelt alsof het mijzelf is overkomen.
M: Nou laat maar horen.
E342: Het verhaal speelt zich enkele jaren terug af, de inspectie kwam af en toe langs om te kijken of de situatie in de stallen beter was geworden, nadat klachten kwamen uit de buurt. Dat heeft tot kleine verbeteringen geleid, met name in de frisheid van de lucht binnen. We woonden in de stal en het stonk er zo ontzettend dat wij slecht konden ademhalen. Daardoor werden onze longen aangetast en kregen we vervolgens medicijnen ingespoten waardoor we ons nog beroerder gingen voelen. Daar werd je loom van en dat is een toestand die best wel aardig aanvoelt, want je sluit eigenlijk alles af en gaat op spaarstand. Zo kun je de ellende waarin je zit buitensluiten. Zo heb ik voor dit leven geleerd dat de sluimertoestand het leven het meest dragelijk maakt, eigenlijk wilde ik zeggen, het minst ondraaglijk, maar dat klinkt zo ingewikkeld. Maar dat allemaal terzijde.
De kinderen, deze keer 21 stuks, waren snel groot waarna ze allemaal bij me weg zijn gehaald. Ik ben overtollig geworden en dan gaat het snel. De volgende dag ging ik op transport, ’s ochtends heel vroeg worden we met tientallen varkens de vrachtauto ingejaagd, dat gaat niet zachtzinnig. Ik heb heel wat harde klappen gekregen voor ik boven in de auto stond. Ik wilde ‘lig’ zeggen, maar daar is geen sprake van, je staat er, niet op een rooster maar een gesloten vloer met openingen aan de zijkanten. Maar eigenlijk sta je aan alle kanten in de poep, want door je angst poep je toch wat sneller. We weten wel wat er gaat gebeuren, maar dat is geen enkele geruststelling, want het betekent nog veel meer ellende en pijn en klappen, enz. We boften dit keer, het was een rit van een halve dag en niet een van dagen lang. Dus we kwamen op de plek van bestemming, het stinkt er enorm en er hangt een hele erge angst in de lucht. Het walmde je eigenlijk gewoon tegemoet toen we uit de transportauto gejaagd werden. Daarna gingen we tussen hekken door een hal in, allemaal achter elkaar lopend, liefst een beetje op een holletje. We kwamen een ruimte in waarin we werden verdeeld, niet meer achter elkaar maar met vijf naast elkaar. Daar stond iemand die je probeerde te verdoven of doden, direct met een elektro apparaat. Dat gaat best snel en efficiënt, maar soms kreeg hij een varken niet goed te pakken en glipte hij er onverdoofd tussendoor. Wat er dan allemaal gebeurde is een beetje te veel chaos voor mij om het goed te kunnen vertellen. Ik geloof dat we werden opgehangen en dat dan mensen onze kelen doorsneden, en als je dan nog niet dood of verdoofd bent, dan werd er enorm gegild en dat maakt de chaos zo compleet. Je weet zelf niet meer precies wat er gebeurde en gebeurde het met jou of je buurvrouw? Dit is het meest chaotische en angstige moment van het hele gebeuren. Maar als je dan dood bent, lijkt het alsof het voorbij is, maar je bent daar nog steeds nabij je lichaam en dat is heel raar. De pijn is weg, de angst nog niet, die blijft blijkbaar langer aan je ziel vastzitten dan de fysieke pijn. Daarom bleef je rond dat slachthuis rondhangen. Gelukkig waren er veel helpers die je proberen te hepen en je duidelijk maakten dat je door moest gaan en dat je de angst los kon laten, want die heb je niet meer nodig in je nieuwe leven. En zo kwamen we langzaam allemaal in een rustigere omgeving waar we wat tot onszelf konden komen. En daarvandaan gingen we verder en werden we weer opgenomen in de groepsziel. Dat is het moment van thuiskomen, dat is heel fijn. Daardoor heeft dit gelukkig altijd een happy end. Maar daar moet je wel wat voor doorstaan.
Dat was mijn verhaal.
M: Dank je wel E342, dat was een heel verhaal en ook erg gedetailleerd, echt heel fijn dat je me dat wilde vertellen.
E342: Graag gedaan. Ik ben nu wel weer behoorlijk ‘wakker’ geworden. Zal weer even tijd nodig hebben om weer in de lethargie te verzinken, maar ik vond het fijn dat ik je dit mocht vertellen en ik hoop dat je er iets goeds mee doet, zodat het lijden van dieren in de toekomst tot het verleden behoort.
M: Dank je wel, wil je nog iets speciaals kwijt?
E342: Dat heb ik net al gedaan, dat was genoeg.

Conclusie

Dat het leven van een varken in de intensieve veehouderij geen plezierig leven is, weten we allemaal. Maar willen we dit wel weten of sluiten we onze ogen omdat we ons stukje vlees zo lekker vinden? En mogen we hier wel onze ogen voor sluiten?

De varkens Friedolientje en E342 waren bereid om een inkijkje te geven in hun leven en hoe zij dat leven als vleesfabriek ervaren. Het is opvallend hoe mild zij reageren. Ondanks alles wat wij hen aandoen, heb ik geen verwijt gehoord aan ons mensen. Daaruit spreekt eigenlijk alleen maar berusting, het accepteren van hun lot.

De wens van de varkens zou zijn dat jullie deze serie van drie artikelen lezen en ook delen met vrienden en kennissen, want dit moet bekend worden. Wij mensen moeten ons bewust worden wat wij de varkens en andere dieren aandoen. Pas dan kunnen we ook keuzes gaan maken die het dierenleed als niet meer acceptabel zien in de huidige maatschappij.

Misschien moeten we dit zien in het kader van een steeds bewuster wordende beschaving. In de 16e, 17e en 18e eeuw kwam de slavenhandel opzetten omdat er behoefte was aan goedkope arbeidskrachten die sterk en gezond waren. De slavernij werd in de loop van de tweede helft van de 19e eeuw langzaam afgeschaft. Partijen die er winst uit haalden stribbelden lang tegen, maar uiteindelijk is iedereen het er over eens dat dit toch wel een hele zwarte bladzijde in de geschiedenis van de mensheid is.

Voor de varkens geldt nu ook, ze zijn goedkoop vlees voor de mensen die graag vlees eten. Maar mogen we nog wel ons stukje vlees eten als we weten ten koste waarvan we dat stukje vlees op ons bord krijgen? Dit is aan een ieder om daar zijn eigen keuze in te maken, maar besef wel ten koste waarvan we vasthouden aan ons stukje vlees.